INTRODUCTION
Svedana Karma is an essential Pūrvakarma done after Snehana Karma. Acharya Caraka has included Svedana Karma under Shad Upakrama. Svedana is the prime modality of treatment diseases especially Vāta and Kapha predominant diseases. Svedana is done to liquefy the vitiated Doṣa.
ETYMOLOGY
The word Sveda is derived by adding “Khanj” Pratyaya to Svid Gātrapratyaya and also by ‘Nitch’ and ‘Lyuth’ (Bhava Vāchāka) in combination.
DEFINITION OF SVEDANA
स्वेद इति स्वेदभवे धर्मे (Cakrapāni)
Sveda word refers to bodily sweat or perspiration through the body
DEFINITION OF SVEDANA
स्तम्भगौरवशीतघ्नं स्वेदनं स्वेदकारकम् [i]| (Cha. Su. 22/11)
Svedana is the procedure,which relieves stiffness, heaviness and coldness of the body and produces sweating.
[i] Cha. Su 22/11
2 FOLD CLASSIFICATION
इत्युक्तो द्विविधः स्वेदः संयुक्तोऽग्निगुणैर्न च|
एकाङ्गसर्वाङ्गगतः स्निग्धो रूक्षस्तथैव च|
इत्येतत्त्रिविधं द्वन्द्वं स्वेदमुद्दिश्य कीर्तितम् [ii]| (Cha. Su. 14/64)
3 FOLD CLASSIFICATION
व्याधौ शीते शरीरे च महान् स्वेदो महाबले| दुर्बले दुर्बलः स्वेदो मध्यमे मध्यमो हितः|
वातश्लेष्मणि वाते वा कफे वा स्वेद इष्यते| स्निग्धरूक्षस्तथा स्निग्धो रूक्षश्चाप्युपकल्पितः [iii]
(Cha. Su. 14/7)
4 FOLD CLASSIFICATION (CHATURVIDHA SVEDA)
स्वेदस्तापोपनोहोष्मद्रवभेदाच्चतुर्विधः [iv] | (A. H. Su. 17/1)
8 FOLD CLASSIFICATION – ACCORDING TO KASHYAPA
10 FOLD CLASSIFICATION
व्यायाम उष्णसदनं गुरुप्रावरणं क्षुधा|
बहुपानं भयक्रोधावुपनाहाहवातपाः|
स्वेदयन्ति दशैतानि नरमग्निगुणादृते [v] | (Cha. Su. 14/64)
13 FOLD CLASSIFICATION
सङ्करः प्रस्तरो नाडी परिषेकोऽवगाहनम्|
जेन्ताकोऽश्मघनः कर्षूः कुटी भूः कुम्भिकैव च
कूपो होलाक इत्येते स्वेदयन्ति त्रयोदश [vi] | (Cha. Su. 14/39)
[ii] Cha.Su.14/64
[iii] Cha.Su.14/7
[iv] AH.SU.17/1
[v] Cha.Su.14/64
[vi] Cha.Su.14/39
SVEDANA DRAVYAS
तिलमाषकुलत्थाम्लघृततैलामिषौदनैः| पायसैः कृशरैर्मांसैः पिण्डस्वेदं प्रयोजयेत्|
गोखरोष्ट्रवराहाश्वशकृद्भिः सतुषैर्यवैः| सिकतापांशुपाषाणकरीषायसपूटकैः|
श्लैष्मिकान् स्वेदयेत् पूर्वैर्वातिकान् समुपाचरेत्| द्रव्याण्येतानि शस्यन्ते यथास्वं प्रस्तरेष्वपि[vii]
(Cha.Su.14/25)
Dravyas used for Piṇḍa and Prastara Sveda
Dravyas used for Snigdha Sveda – thick gruel prepared from substances like sesame, black gram, horse gram, citric fruits, ghee, oil, rice and milk pudding, meat.
Dravya used for Rūkṣa Sveda – Śakṛt of cow, donkey, camel, pig or horse, Satuṣa Yava, Sikatā (sand), Pāṃsu (brick), Pāṣāṇa (stone)
शिग्रुवारणकैरण्डकरञ्जसुरसार्जकात्||७||
शिरीषवासावंशार्कमालतीदीर्घवृन्ततः|
पत्रभङ्गैर्वचाद्यैश्चमांसैश्चानूपवारिजैः||८||
दशमूलेन च पृथक् सहितैर्वा यथामलम्|
स्नेहवद्भिः सुराशुक्तावारिक्षीरादिसाधितैः||९||
कुम्भीर्गलन्तीर्नाडीर्वा पूरयित्वा रुजार्दितम्| (A. H. Su. 17/7-9)
Drugs used for Drava Sveda – decoction of leaves of Śigru, Varuṇa, Eraṇḍa, Karañja, Surāsa, Śirīṣas, Vāsā, Vaṃśā, Arka, Mālatīi, Dīrgha Vṛntāa, Vācā, Anūpa Māṃsa, Daśamūla, Sneha (oil), Surā, Śukta, Vāri (water), Kṣīra
[vii] Cha.Su.14/25
उष्णं तीक्ष्णं सरं स्निग्धं रूक्षं सूक्ष्मं द्रवं स्थिरम्|
द्रव्यं गुरु च यत् प्रायस्तद्धि स्वेदनमुच्यते [viii]| (Cha. Su. 22/16)
Properties of Svedana dravyas are uṣṇa (hot), Tīkṣṇa(sharp), Sara (tendency of flow), Snigdha (unctuous), Rūkṣa (rough), Drava (liquid), Sthira (stable), guru (heavy). Sūkṣma Guna is mentioned by acharya Vagbhata only.
[viii] Cha.Su 22/16
स्वेद इति स्वेदभवे घर्मे । (Cakrapāni)
Sveda word refers to bodily sweat or perspiration through the body
स्तम्भगौरवशीतघ्नं स्वेदनं स्वेदकारकम् | (Ch.Su.22/11)
Svedana is the procedure, which relieves stiffness, heaviness and coldness of the body and produces sweating
इत्युक्तो द्विविधः स्वेदः संयुक्तोऽग्निगुणैर्न च|
एकाङ्गसर्वाङ्गगतः स्निग्धो रूक्षस्तथैव च|
इत्येतत्त्रिविधं द्वन्द्वं स्वेदमुद्दिश्य कीर्तितम् | (Ch.Su.14/64)
Sveda is of 2 types
Based on Guṇa of drugs-
Based on site of Sveda
Based on use of Agni
स्वेदस्तापोपनाहोष्मद्रवभेदाच्चतुर्विधः। (AH.Su.17/1)
Tāpa, Upanāha, Ūṣma and Drava Sveda are 4 different types Sveda
व्याधौ शीते शरीरे च महान् स्वेदो महाबले| दुर्बले दुर्बलः स्वेदो मध्यमे मध्यमो हितः| (Ch.Su.14/7)
According to Vyādhi Balā and Rogi Balā, Sveda are of 3 types; Mṛdu Sveda, Madhyama Sveda, and Mahā Sveda. Mridu Sveda for durbala; Madhyama Sveda for Madhyama Balā and Mahā Sveda for Mahā Balā and Śīta Vyādhi.
सङ्करः प्रस्तरो नाडी परिषेकोऽवगाहनम्|
जेन्ताकोऽश्मघनः कर्षूः कुटी भूः कुम्भिकैव च
कूपो होलाक इत्येते स्वेदयन्ति त्रयोदश | (Ch.Su.14/39)
13 types of sveda explained by Ācārya Caraka are Saṅkara, Prastara, Nādi, Pariṣeka, Avagāha, Jentāka, Aśmghna, Karṣu, Kuṭī, Bhū, Kumbhī, Kūpa, Holāka sveda.
व्यायाम उष्णसदनं गुरुप्रावरणं क्षुधा|
बहुपानं भयक्रोधावुपनाहाहवातपाः|
स्वेदयन्ति दशैतानि नरमग्निगुणादृते | (Ch.Su.14/64)
तिलमाषकुलत्थाम्लघृततैलामिषौदनैः|
पायसैः कृशरैर्मांसैः पिण्डस्वेदं प्रयोजयेत्||२५||
गोखरोष्ट्रवराहाश्वशकृद्भिः सतुषैर्यवैः|
सिकतापांशुपाषाणकरीषायसपूटकैः||२६||
श्लैष्मिकान् स्वेदयेत् पूर्वैर्वातिकान् समुपाचरेत्|
द्रव्याण्येतानि शस्यन्ते यथास्वं प्रस्तरेष्वपि||२७|| (Ch.Su.14/25-27)
Dravyas used for snigdha Sveda – thick gruel prepared from substances like sesame, black gram, horse gram, citric fruits, ghee, oil, rice and milk pudding, meat.
Dravya used for ruksha Sveda – shakrut of cow, donkey, camel, pig or horse, satusha yava, sikata (sand), pamshu (brick), pashana (stone).
उष्णं तीक्ष्णं सरं स्निग्धं रूक्षं सूक्ष्मं द्रवं स्थिरम् |
द्रव्यं गुरु च यत् प्रायस्तद्धि स्वेदनमुच्यते | (Ch.Su.22/16)
Properties of Svedana Dravyas are Uṣṇa (hot), Tīkṣṇa (sharp), Sara (tendency of flow), Snigdha (unctuous), Rūkṣa (rough), Drava (liquid), Sthira (stable), Gurū (heavy).
शोभाञ्जनकैरण्डार्कवृश्चीरपुनर्नवायवतिलकुलत्थमाषबदराणीति दशेमानि स्वेदोपगानि भवन्ति | (Ch.Su.4/13)
Svedopaga Daśaimani includes Śigru, Eraṇḍa, Śvēta Punarnava, Rakta Punarnava, Arka, Yava, Kōla, Kulattha, Tila and Māsa.