INDICATION OF SVEDANA
श्वासकासप्रतिश्यायहिध्माध्मानविबन्धिषु
स्वरभेदानिलव्याधि श्लेष्मामस्तम्भगौरवे
अङ्गमर्दकटीपार्श्वपृष्ठकुक्षिहनुग्रहे
महत्वे मुष्कयोः खल्यामायामे वातकण्टके
मूत्राकृर्च्छ्रार्बुदग्रन्थिशुक्राघाताढयमारुते
स्वेदं यथायथं कुर्यात् तदौषधविभागतः | (A. H. Su.17/25)
Svedana is indicated in Svasa, Kāsa, Pratiśyāya, Hikkā, Ādhmāna, Vibandha, Svarabheda, disorders of Vāta, Kapha and Āma, Sthambha, Gaurava, Aṅgamarda, severe catching pain in the Kaṭi, Pārśva, Pṛṣṭha, Kukṣi and Hanu, Muṣka Mahatva (scrotal enlargement), Khalli, Āyāma, Vātakaṇḍaka, Mūtrakṛcchra, Arbuda, Granthi, Śukragṛha, Aāḍhya Vāta.
प्रतिश्याये च कासे च हिक्काश्वासेष्वलाघवे| कर्णमन्याशिरःशूले स्वरभेदे गलग्रहे |
अर्दितैकाङ्गसर्वाङ्गपक्षाघाते विनामके| कोष्ठानाहविबन्धेषु मूत्राघाते विजृम्भके|
पार्श्वपृष्ठकटीकुक्षिसङ्ग्रहे गृध्रसीषु च| मूत्रकृच्छ्रे महत्त्वे च मुष्कयोरङ्गमर्दके|
पादजानूरुजङ्घार्तिसङ्ग्रहे श्वयथावपि| खल्लीष्वामेषु शीते च वेपथौ वातकण्टके|
सङ्कोचायामशूलेषु स्तम्भगौरवसुप्तिषु | सर्वाङ्गेषु विकारेषु स्वेदनं हितमुच्यते |
(Cha. Su. 14/20)
According to Ācārya Caraka, Svedana indicated in Pratiśyāya, Kāsa, Hikkā, Śvāsa, Alāghava (Feeling of heaviness), Karṇa, Manyā and Śira Śūla, ardita, Ēkāṅga Rōga, Sarvāṅga Rōga, Pakṣāghāta, Vināmaka (Contracture), Kōṣṭha Ānāha, Vibandha, Mūtrāghāta, Vijr̥mbhika(Stretching stiffness), Stiffness of Pārśva, Pr̥ṣṭha, Kaṭī and Kukṣi, Gr̥dhrasī, Mūtrākrichra, Muṣka Mahātva (scrotal enlargement), Aṅgmarda, pain and stiffness in Pāda, Jānu, Ūrū, Jaṅgha, Śvayathu, Khallī, Āma disorders, Śīta Kāla, Vēpathu, Vātakaṇṭaka, Saṅkōca, Āyāma, Śūla, Sthambha, Gaurava, Supti and Sarvāṅga Rōga.
Viśiṣṭa Sveda Yogya
TYPE OF Sveda | INDICATION |
Tāpa | Kapha Roga |
Ūṣma | Kapha Roga |
Drava | Pittānubandhi Vāta Roga |
Upanāha | Vāta Rōga |
CONTRAINDICATION OF SVEDA
कषायमद्यनित्यानां गर्भिण्या रक्तपित्तिनाम्| पित्तिनां सातिसाराणां रूक्षाणां मधुमेहिनाम् |
विदग्धभ्रष्टब्रध्नानां विषमद्यविकारिणाम्| श्रान्तानां नष्टसञ्ज्ञानां स्थूलानां पित्तमेहिनाम् |
तृष्यतां क्षुधितानां च क्रुद्धानां शोचतामपि| कामल्युदरिणां चैव क्षतानामाढ्यरोगिणाम |
दुर्बलातिविशुष्काणामुपक्षीणौजसां तथा| भिषक् तैमिरिकाणां च न स्वेदमवतारयेत् |
(Cha. Su. 14/16)
According to Ācārya Caraka, Svedana is contraindicated in Habitual alcoholic, Garbhiṇī, Raktapitta, Atisāra, Rūkṣa, Madhumeha, Vidagdha Bhraṣṭa, Bhradhna, disorders due to intake of Viṣa and Madya, Śrānta, Naṣṭa Saṃñā, Sthūla, Pitta Meha, Tṛṣṇā, Kṣudhā, Krodha, Śoka, Kāmalā, Udara, Kṣata, Āḍhya Rōga, Durbalā, Ati Viśuṣka, Kṣīṇa Ojas and Timira
न स्वेदयेत् अतिस्थूलरूक्षदुर्बलमूर्च्छितान्
स्तम्भनीयक्षतक्षीणक्षाममध्यविकारिणः
तिमिरोदरवीसर्पकुष्ठशोषाढयरोगिणः
पीतदुग्धदधिस्नेहमधून् कृतविरेचनान्
भ्रष्टदग्धगुदग्लानिक्रोधशोकभयार्दितान्
क्षुत्तृष्णाकामलापाण्डुमेहिनः पित्तपीडितान्
गर्भिणी पुष्पितां सूतां , मृदु च अत्ययिके गदे | (A. H. Su. 17/21)
Svedana is contra indicated in athi Sthūla, Rūkṣa, durbalā, Mūrcchita, eligible for stambhana therapy, Kṣata Kṣīṇa (emaciated by injury to chest), Kṣāma (very thin), Madya Vikāra, Timira, Udara, Visarpa, Kuṣṭha, Śoṣa, Āḍhya Rōga, immediately after taking milk, curd, unctuous substances and honey, after Virecana, Bhraṣṭa Dagdha Guda, Glāni, Krodha, Śoka, Bhaya, Kṣut, Tṛṣṇā, Kāmalā, Pāṇḍu, Meha, Pitta Pīḍita, Garbhiṇī, Puṣpita, Sūtika. In the above conditions, sudation therapy should not be conducted usually. In an emergency, mild sudation can be given in the above conditions.
10 TYPES NIRAGNI SVEDA
व्यायाम उष्णसदनं गुरुप्रावरणं क्षुधा|
बहुपानं भयक्रोधावुपनाहाहवातपाः|
स्वेदयन्ति दशैतानि नरमग्निगुणादृते | (Cha.Su.14/64)
स्वेदो हितस्त्वनाग्नेयो वाते मेदःकफावृते| (A. H.Su. 17/28)
Niragni Svedas indicated in Kaphamedavrita Vāta disorders.
सङ्करः प्रस्तरो नाडी परिषेकोऽवगाहनम्|
जेन्ताकोऽश्मघनः कर्षूः कुटी भूः कुम्भिकैव च
कूपो होलाक इत्येते स्वेदयन्ति त्रयोदश | (Cha. Su. 14/39)
13 types of sveda explained by Ācārya Caraka are Saṅkara, Prastara, Nādi, Pariṣeka, Avagāha, Jentāka, Aśmghna, Karṣu, Kuṭī, Bhū, Kumbhī, Kūpa, Holāka Sveda.
श्वासकासप्रतिश्यायहिध्माध्मानविबन्धिषु।
स्वरभेदानिलव्याधिश्लेष्मामस्तम्भगौरवे॥२५॥
अङ्गमर्दकटीपार्श्वपृष्ठकुक्षिहनुग्रहे।
महत्वे मुष्कयोः खल्यामायामे वातकण्टके॥२६॥
मूत्रकृच्छ्रार्बुदग्रन्थिशुक्रघाताढ्यमारुते।
स्वेदं यथायथं कुर्यात्तदौषधविभागतः॥२७॥
(AH.Su.17/25)
Svedana is indicated in Śvāsa, Kāsa, Pratiśyāya, Hidhma, Ādhmāna, Vibandha, Svarabhēda, disorders of Vāta, Kapha and Āma, Sthambha, Gaurava, Aṅgmarda, severe catching pain in the Kaṭī, Pārśva, Pr̥ṣṭha, Kukṣi and Hanu, Muṣka Mahātva (scrotal enlargement), Khallī, Āyāma, Vātakaṇṭaka, Mūtrakr̥cchra, Arbuda, Granthi, Śukrāghāta, Āḍhyavāta.
प्रतिश्याये च कासे च हिक्काश्वासेष्वलाघवे | कर्णमन्याशिरःशूले स्वरभेदे गलग्रहे |
अर्दितैकाङ्गसर्वाङ्गपक्षाघाते विनामके | कोष्ठानाहविबन्धेषु मूत्राघाते विजृम्भके |
पार्श्वपृष्ठकटीकुक्षिसङ्ग्रहे गृध्रसीषु च | मूत्रकृच्छ्रे महत्त्वे च मुष्कयोरङ्गमर्दके |
पादजानूरुजङ्घार्तिसङ्ग्रहे श्वयथावपि | खल्लीष्वामेषु शीते च वेपथौ वातकण्टके |
सङ्कोचायामशूलेषु स्तम्भगौरवसुप्तिषु | सर्वाङ्गेषु विकारेषु स्वेदनं हितमुच्यते | (Ch.Su.14/20)
Svedana indicated in Pratiśyāya, Kāsa, Hikkā, Śvāsa, Alāghava (Feeling of heaviness), Karṇa, Manyā and Śira Śūla, Ardita, Ēkāṅga Rōga, Sarvāṅga Rōga, Pakṣāghāta, Vināmaka (Contracture), Kōṣṭha Ānāha, vibandha, Mūtrāghāta, Vijr̥mbhika(Stretching stiffness), Stiffness of Pārśva, Pr̥ṣṭha, Kaṭī and Kukṣi, Gr̥dhrasī, Mūtrākrichra, Muṣka Mahātva (scrotal enlargement), Aṅgmarda, pain and stiffness in Pāda, Jānu, Ūrū, Jaṅgha, Śvayathu, Khallī, Āma disorders, Śīta Kāla, Vēpathu, Vātakaṇṭaka, Saṅkōca, Āyāma, Śūla, Sthambha, Gaurava, Supti and Sarvāṅga Rōga.
न स्वेदयेदतिस्थूलरूक्षदुर्बलमूर्च्छितान्॥२१॥
स्तम्भनीयक्षतक्षीणक्षाममद्यविकारिणः।
तिमिरोदरवीसर्पकुष्ठशोषाढ्यरोगिणः॥२२॥
पीतदुग्धदधिस्नेहमधून् कृतविरेचनान्।
भ्रष्टदग्धगुदग्लानिक्रोधशोकभयार्दितान्॥२३॥
क्षुत्तृष्णाकामलापाण्डुमेहिनः पित्तपीडितान्।
गर्भिणीं पुष्पितां सूतां, मृदु चात्ययिके गदे॥२४॥ (AH.Su.17/21)
Svedana is contra indicated in Ati Sthūla, Rūkṣa, Durbalā, Mūrcchita, eligible for Stambhana therapy, Kṣata Kṣīṇa (emaciated by injury to chest), Kṣāma (very thin), Madya Vikāra, Timira, Udara, Visarpa, Kuṣṭha, Śoṣa, Āḍhya Rōga, immediately after taking milk, curd, unctuous substances and honey, after Virecana, Bhraṣṭa Dagdha Guda, Glāni, Krodha, Śoka, Bhaya, Kṣut, Tṛṣṇā, Kāmalā, Pāṇḍu, Meha, Pitta Pīḍita, Garbhiṇī, Puṣpita, Sūtika. In the above conditions, sudation therapy should not be conducted usually. In an emergency, mild sudation can be given in the above conditions.
कषायमद्यनित्यानां गर्भिण्या रक्तपित्तिनाम्।
पित्तिनां सातिसाराणां रूक्षाणां मधुमेहिनाम्॥१६॥
विदग्धभ्रष्टब्रध्नानां विषमद्यविकारिणाम्।
श्रान्तानां नष्टसंज्ञानां स्थूलानां पित्तमेहिनाम्॥१७॥
तृष्यतां क्षुधितानां च क्रुद्धानां शोचतामपि।
कामल्युदरिणां चैव क्षतानामाढ्यरोगिणाम्॥१८॥
दुर्बलातिविशुष्काणामुपक्षीणौजसां तथा।
भिषक् तैमिरिकाणां च न स्वेदमवतारयेत्॥१९॥ (Ch.Su.14/16)
Svedana is contraindicated in Habitual alcoholic, Garbhiṇī, Raktapitta, Atisāra, Rūkṣa, Madhumeha, Vidagdha Bhraṣṭa, Bhradhna, disorders due to intake of Viṣa and Madya, Śrānta, Naṣṭa Saṃñā, Sthūla, Pitta Meha, Tṛṣṇā, Kṣudhā, krodha, Śoka, Kāmalā, Udara, Kṣata, Āḍhya Rōga, Durbalā, Ati Viśuṣka, Kṣīṇa Ojas and Timira.
व्यायाम उष्णसदनं गुरुप्रावरणं क्षुधा|
बहुपानं भयक्रोधावुपनाहाहवातपाः|
स्वेदयन्ति दशैतानि नरमग्निगुणादृते | (Ch.Su.14/64)