एरण्डमूलं त्रिपलं पलाशा ह्रस्वानि मूलानि च यानि पञ्च||३८||
रास्नाश्वगन्धातिबलागुडूची पुनर्नवारग्वधदेवदारु|
भागाः पलांशा मदनाष्टयुक्ता जलद्विकंसे क्वथितेऽष्टशेषे||३९||
पेष्याः शताह्वा हपुषा प्रियङ्गुः सपिप्पलीकं मधुकं बला [४] च|
रसाञ्जनं वत्सकबीजमुस्तं भागाक्षमात्रं लवणांशयुक्तम्||४०||
समाक्षिकस्तैलयुतः समूत्रो बस्तिर्नृणां दीपनलेखनीयः|
जङ्घोरुपादत्रिकपृष्ठशूलं कफावृतिं मारुतनिग्रहं च||४१||
विण्मूत्रवातग्रहणं सशूलमाध्मानतामश्मरिशर्करे च|
आनाहमर्शोग्रहणीप्रदोषानेरण्डबस्तिः शमयेत् प्रयुक्तः||४२|| (Cha.Si.3/38-42)
Ingredients:
Eraṇḍamūladi Nirūha Basti is prepared from Eraṇḍamula – 3 Pala, 1 Pala each of Palāśa, Hrasva Pañcamūla, Rāsna, Aśvagandha, Atibala, Gudūci, Punarnava, Āragvadha, Devadāru, and paste of 8 Madana Pippali, added with 2 Kamsa of water, boiled and reduced to 1/8th. To this 1 Akṣa each of Śatāhva, Hapuṣa, Priyaṅgu, Pippali, Madhuka, Bala, Rasānjana, Vatsaka Bīja, and Musta Kalka is added. Along with 12 g of Saindhava, Madhu and Sneha in equal quantity and Gomūtra is added.
Indication:
It has the action of Dīpana, Lekhana, Śūla in Jangha, Uru, Pāda, Trika, Pṛṣṭha, cures Kaphāvṛta Māruta, corrects the Grahana of Vit, Mūtra and Vāta, pacifies Śūla, Adhmana, Aśmari, Śarkara, Ānaha, Arśa, and Grahaṇī.
विडङ्गत्रिफलाशिग्रुफलमुस्ताखुपर्णिजात्||९||
कषायात् प्रसृताः पञ्च तैलादेको विमथ्य तान्|
विडङ्गपिप्पलीकल्को निरूहः क्रिमिनाशनः||१०|| (Cha. Si. 8/9-10)
Five Prasṛta of decoction of Viḍaṅga, Harītaki, Vibhītaki, Āmalaki, Śigru, Madanaphala, Mustā, Ākhuparni should be added with one Prasṛta of Taila and the paste of Viḍaṅga and Pippali. This Basti is Kṛmihara.
त्रिफलाक्वाथगोमूत्रक्षौद्रक्षारसमायुताः |
ऊषकादिप्रतीवापा बस्तयो लेखनाः स्मृताः ||८२|| (Su.Chi.38/82)
The ingredients of Lekhana Basti are Triphala Kvātha, Gomūtra, Mākshika, Ūṣakādi Gaṇa, Saindhava Lavana, Yava Kṣāra (Karṣa Traya).
Ushakādi Gaṇa
ऊषकसैन्धवशिलाजतुकासीसद्वयहिङ्गूनि तुत्थकं चेति ||३७||
ऊषकादिः कफं हन्ति गणो मेदोविशोषणः |
अश्मरीशर्करामूत्रकृच्छ्रगुल्मप्रणाशनः|| (Su. Su. 38/38)
Ūṣakādi Gaṇa includes Ūṣakā, Saindhava, Śilājatu, two varieties of Kāsīsa, Hiṅgu, Tutthaka. Ūṣakādi Gaṇa is Kaphahara and Medoviśoṣana. It cures Aśmarī, Śarkara, Mūtrakṛcchra, Gulma.
दशमूली कषायेण शताह्वाक्षं प्रयोजयेत् ।
सैन्धवाक्षञ्च मधुनो द्विपलं द्विपलन्तथा । ।
तैलस्य फलमेकन्तु फलस्यैकत्र योजयेत् ।
अर्द्धमात्रिकसंज्ञोऽयं वस्तिर्देर्यो निरुहवत् ।।
न च स्नेहो न च स्वेद: परिहारविधिर्न च ।
आत्रेयानुमतो ह्येष सर्वरोगनिवारणः ।
यक्ष्मघ्नश्च शूलघ्नश्च क्रिमिघ्नश्च विशेषतः ।
शुक्रसञ्जननो ह्येष वातशोणितनाशनः ।
बल वर्ण करो वृष्यो बस्ति पुंसवन : पर: ।
(Cakradatta Nirūhadhikara73/23-26)
Ingredients:
SL NO | Ingredients of Basti | Quantity |
1 | Śatāhva | 1 Akṣa (12g) |
2 | Saindhava | 1 Akṣa (12g) |
3 | Madhu | 2 Pala (100ml) |
4 | Taila | 2 Pala (100 ml) |
5 | Daśamūla Kaṣāya | Not specified |
6 | Madanaphala | 1 |
Indication:
Ardhamātrika Basti is indicated in Yakṣmā, Śūla, Kṛmi. It is Śukrajanana , effective for Vātarakta, Bala Varṇakara, Vṛṣya, Pumsavana.
एरण्डमूलं त्रिपलं पलाशा ह्रस्वानि मूलानि च यानि पञ्च||३८||
रास्नाश्वगन्धातिबलागुडूची पुनर्नवारग्वधदेवदारु|
भागाः पलांशा मदनाष्टयुक्ता जलद्विकंसे क्वथितेऽष्टशेषे||३९||
पेष्याः शताह्वा हपुषा प्रियङ्गुः सपिप्पलीकं मधुकं बला [४] च|
रसाञ्जनं वत्सकबीजमुस्तं भागाक्षमात्रं लवणांशयुक्तम्||४०||
समाक्षिकस्तैलयुतः समूत्रो बस्तिर्नृणां दीपनलेखनीयः|
जङ्घोरुपादत्रिकपृष्ठशूलं कफावृतिं मारुतनिग्रहं च||४१||
विण्मूत्रवातग्रहणं सशूलमाध्मानतामश्मरिशर्करे च|
आनाहमर्शोग्रहणीप्रदोषानेरण्डबस्तिः शमयेत् प्रयुक्तः||४२|| (Ch.Si.3/38-42)
Ingredients:
Eraṇḍamūladi Nirūha Basti is prepared from Eraṇḍamula – 3 Pala, 1 Pala each of Palāśa, Hrasva Pañcamūla, Rāsna, Aśvagandha, Atibala, Gudūci, Punarnava, Āragvadha, Devadāru, and paste of 8 Madana Pippali, added with 2 Kamsa of water, boiled and reduced to 1/8th. To this 1 Akṣa each of Śatāhva, Hapuṣa, Priyaṅgu, Pippali, Madhuka, Bala, Rasānjana, Vatsaka Bīja, and Musta Kalka is added. Along with 12 g of Saindhava, Madhu and Sneha in equal quantity and Gomūtra is added.
Indication:
It has the action of Dīpana, Lekhana, Śūla in Jangha, Uru, Pāda, Trika, Pṛṣṭha, cures Kaphāvṛta Māruta, corrects the Grahana of Vit, Mūtra and Vāta, pacifies Śūla, Adhmana, Aśmari, Śarkara, Ānaha, Arśa, and Grahaṇī.
विडङ्गत्रिफलाशिग्रुफलमुस्ताखुपर्णिजात्||९||
कषायात् प्रसृताः पञ्च तैलादेको विमथ्य तान्|
विडङ्गपिप्पलीकल्को निरूहः क्रिमिनाशनः||१०|| (Ch.Si. 8/9-10)
Kṛmighna Basti
Five Prasṛta of decoction of Viḍaṅga, Harītaki, Vibhītaki, Āmalaki, Śigru, Madanaphala, Mustā, Ākhuparni should be added with one Prasṛta of Taila and the paste of Viḍaṅga and Pippali. This Basti is Kṛmihara.
त्रिफलाक्वाथगोमूत्रक्षौद्रक्षारसमायुताः |
ऊषकादिप्रतीवापा बस्तयो लेखनाः स्मृताः ||८२|| (Su.Chi.38/82)
Lekhana Basti
The ingredients of Lekhana Basti are Triphala Kvātha, Gomūtra, Mākshika, Ūṣakādi Gaṇa, Saindhava Lavana, Yava Kṣāra (Karṣa Traya).
दशमूली कषायेण शताह्वाक्षं प्रयोजयेत् ।
सैन्धवाक्षञ्च मधुनो द्विपलं द्विपलन्तथा । ।
तैलस्य फलमेकन्तु फलस्यैकत्र योजयेत् ।
अर्द्धमात्रिकसंज्ञोऽयं वस्तिर्देर्यो निरुहवत् ।।
न च स्नेहो न च स्वेद: परिहारविधिर्न च ।
आत्रेयानुमतो ह्येष सर्वरोगनिवारणः ।
यक्ष्मघ्नश्च शूलघ्नश्च क्रिमिघ्नश्च विशेषतः ।
शुक्रसञ्जननो ह्येष वातशोणितनाशनः ।
बल वर्ण करो वृष्यो बस्ति पुंसवन : पर: । (Cakradatta Nirūhadhikara73/23-26)
Ardhamātrika Basti
Ingredients:
SL NO | Ingredients of Basti | Quantity |
1 | Śatāhva | 1 Akṣa (12g) |
2 | Saindhava | 1 Akṣa (12g) |
3 | Madhu | 2 Pala (100ml) |
4 | Taila | 2 Pala (100 ml) |
5 | Daśamūla Kaṣāya | Not specified |
6 | Madanaphala | 1 |
Indication:
Ardhamātrika Basti is indicated in Yakṣmā, Śūla, Kṛmi. It is Śukrajanana, effective for Vātarakta, Bala Varṇakara, Vṛṣya, Pumsavana.